Week tegen eenzaamheid is haast voorbij …

Ingegeven @ vr 04-10-2013

Mooi stukje over de Week tegen eenzaamheid – deze week – in de NRC door Sandra Heerma van Voss. Meelevend en puttend uit ervaring. Nu eens niet die afstandelijke stoerheid waarmee het positivisme zichzelf de leugen aanpraat dat eenzaamheid iets voor loosers is. Terwijl alleen staan, je eigen tijd indelen, voor jezelf opkomen juist die opportunities en chances bieden die het leven zinvol maken. Om maar niet te beginnen over de spreekwoordelijke verstikkende sociale controle waaronder gemeenschappen gebukt gaan.

Hoe lang blijven wij westerlingen (Van Voss haalde er in haar verhaal voor alle duidelijkheid een Indiër bij om commentaar te leveren op ‘onze’ aberraties) nog geloven in de alleenzaligmakendheid van de individu? “Valt best mee,” hoor je de laatste tijd nogal eens beweren, “er zijn zoveel sociale initiatieven aan de gang.” Hoeveel stront heb je bij elkaar verzameld om je ogen mee vol te smeren? Instellingen die er in de maatschappij toe doen, zoals het onderwijs, het particuliere initiatief en de hogere cultuur, stuk voor stuk zijn ze behept met de aanbidding van het individu. Er is geen plek in de samenleving met maar de geringste vergelijkbaarheid met deze instellingen die het gemeenschapsleven cultiveert. We zouden aan de overkant van de oceaan een mal figuur slaan als dat wel het geval zou zijn! Onverkort wordt, alle offers van eenzaamheid en asociale gekte ten spijt, in de VS vastgehouden aan de Universele Rechten van de Individu. Ken je geen mensen in je straat? Des te trotser ben je op de mede dankzij jou verworven vrijheid!

Nee, het blijven randverschijnselen, zo te zien, die vereenzamende individuen. Een op de drie inwoners van ons land voelt zich matig eenzaam, een op de twaalf erg. Maar kijk eens wat daar tegenover staat aan individuele topprestaties en verrijkingen van de beschaving! Dat wordt de wereld ingewreven met indrukwekkend machtsvertoon. Je zou het die ‘verrijkers’ gunnen stuk voor stuk eens in hun leven in de grootste eenzaamheid te belanden. Waarom? Omdat er in de eenzaamheid een wereld schuilgaat die verpletterd wordt door dat geweld, maar die de meest elementaire vorm van zingeving belichaamt. Het is de wereld van het zintuiglijke en het poëtische. Daarin wordt de band ervaren met je omgeving. Wie voor zintuigindrukken een taal, een poëzie mist is onthecht. Wie daarenboven afspreekt dat onthechting cultureel gesteund moet worden stelt zich voor een groot probleem. De wereld verliest aan betekenis, het leven verliest zin. Elke nieuwe uitvinding die zonder adequate taal en dus ook hechting de wereld in geslingerd wordt maakt de mentale eenzaamheid een stukje groter, een verblindend licht verspreidend dat schaduwen in zielen werpt.

Pesterij op school, obesitas, verslaving aan sociaal verkeer op schermpjes, steeds makkelijker scheidingen van ouders, ik zie eenzaamheid als een kanker om zich heen grijpen. Voor de hand ligt dan om een verhaal te maken en met iedereen te delen waarmee de dingen weer een taal, een poëzie krijgen. Hoe diepgaand moet je overtuigd zijn van het Absolute Goed van een productief maar eenzaam leven, dat je net doet alsof verschijnselen als hiervoor genoemd niks met elkaar van doen hebben en dat zo’n verhaal er dus ook nauwelijks toe doet? Vandaag is de Week tegen de eenzaamheid al bijna weer voorbij. De blijdschap van Walt Whitman’s “Leaves of Grass,” epos van de Amerikaanse ziel en toekomstdroom van de moderne mens, blaakt ons van over de oceaan alweer tegemoet:

“One’s-Self I sing, a simple separate person,

Yet utter the word Democratic, the word En-Masse.

…

Of Life immense in passion, pulse, and power,

Cheerful, for freest action form’d under the laws divine,

The Modern Man I sing.”