Over mij

Het begon al vroeg met mij, met dat Verhaal. Zo schreef ik in mijn puberteit een opstel over een jongetje dat op school niet wilde lukken – níet autobiografisch, als u dat zou denken! -, maar dat wel rondliep met gedachten over het vertellen van verhalen. Dat moest en zou beter kunnen vond hij. Vooral op school. Dus ging hij er zelf op uit om verhalen te vertellen.

Een aantal jaren heb ik dat – wél autobiografisch – gedaan. Voor een klas met jonge kinderen. Bijbel, mythen, sprookjes, legenden, volksverhalen en ga maar door. Tot ik erachter kwam dat ik me gedroeg als de bekende druppel op de plaat. In een verhaalloos landschap is het slecht vertellen. Toch is mijn overtuiging dat een cultuur zonder ontstaansverhalen – of je moet De scheepsjongens van Bontekoe bedoelen dat in mijn MULO-klas door een begenadigde verteller/leraar voorgelezen werd, een prachtervaring – ongeleide projectielen voortbrengt, die een gevaar zijn voor hun medemens.

Ik begon – de jaren ’90 leken daarvoor het meest geschikt – artikelen en brieven te schrijven waarin ik een pleidooi hield voor een algemeen verhaal voor in het onderwijs. Mijn ideeën, gebaseerd op voorbeelden uit de literatuurgeschiedenis, bracht ik samen onder de noemers ‘algemeen leerverhaal’, ‘heldenatlas’, ‘heldencanon’ of ‘grote namenboek’.

Door mij benaderde personen-die-het-kunnen-weten en instellingen ontvingen mijn ideeën enthousiast. Een regeringscommissie die het vak geschiedenis een nieuwe impuls moest geven gebruikte die ideeën (ze ‘hingen in de lucht’, aldus de vicevoorzitter) bij haar introductie van een ‘canon’. Een volgende commissie moest het concept een praktische invulling geven. De Canon van Nederland was geboren. Niet helemaal zoals ik het graag gezien had. Maar mij werd in die fase niet meer naar mijn mening gevraagd. Bovendien was ik intussen aan een onderzoek begonnen naar de verdwijningoorzaak van het ontstaansverhaal in het westerse onderwijs. Die oorzaak bleek er inderdaad te zijn. Lang, heel lang geleden.

Dankzij een hulpvaardige pedagogiekprofessor en diens coauteur en collega-wetenschapper heb ik die studie in de vorm van een proefschrift kunnen gieten en verdedigen. (Het heet: Clio’s kerstening: Pedagogische literatuurkritiek van Plato tot Luther, het is uitgegeven door DAMON, Budel 2005.)

Op deze website kunt u de artikelen die het concept voorstelbaar maakten van een canon, evenals mijn proefschrift vinden onder de knop Verhaal & Onderwijs. Om met wat luchtigers te beginnen raad ik u aan de knoppen Nieuws, Verhaal & Actualiteit of Verhaal & Kunst eens te proberen. Onder de knop Kernverhaal vindt u mijn helikoptervisie op de westerse cultuur: “De razernij van het Westen”. Megalomaan en buitensporig. Kortom, een aanrader.

Bij deze nodig ik u uit zich al klikkend te begeven in bespiegelingen rond een verhaal dat zelf bedoeld is als een spiegel. Waar u wellicht niet als mooiste in naar voren komt, maar dat mogelijk wel wordt. Als die prins nu maar eens op kwam dagen …