Eindelijk eens met Buruma!

Ingegeven @ do 05-09-2013

Kosmopolitisme geeft vaak de nare nasmaak van een irritant soort neochristelijke bemoeizucht. Om die reden heb ik tot nu toe bijna elk artikel van Ian Buruma met tegenzin gelezen. Als bij het slikken van een mierzoet medicijn. Tot vandaag, wat mij betreft de Grote Dag van Kanteling in Meningsvorming over Buruma. Niet militair met Syrië bemoeien is zijn boodschap (Opiniepagina van NRC Handelsblad van 4 september)! Oorlogsslachtoffers betreurend, maar hun aantallen en de gebruikte moordwapens vergelijkend met het vroegere goeddunken van dit soort en ergere daden door het Westen, de daders liever doen berechten zoals het bij misdaders betaamt dan ze te bombarderen. Buruma redeneert dit keer – wat mij betreft als eerste commentator – volledig in mijn straatje. (Behalve in zijn gelijkschakeling met de Jodengenocide van de Shoah, waar de schone schijn ophouden tegenover landgenoten om ze vervolgens op industriële wijze te vergassen in zijn koele berekening naar mijn smaak op afstand ongeëvenaard is.)

Want raad je de koekoek dat Obama het behoorlijk lastig heeft met de alom te horen hysterie van humanistisch medeleven na wat avondjes tv kijken met verschrikkelijke beelden van van pijn gillende kinderen. Terwijl Buruma het – dit keer – volledig bij het rechte eind heeft. Je straft een misdaad niet met bommen. Je maakt het conflict er alleen maar erger en oneindig gecompliceerder door. De gewetens van de westerse tv kijker en de verontwaardiging van de verslaggever worden daardoor enigszins gesust, meer niet. De gevolgen van een militair ingrijpen zijn niet te overzien en zonder koffiedik te hoeven kijken voorspelbaar desastreus. Wel hoop ik dat Buruma, indachtig de titel van zijn artikel “Obama met Syrië in eigen retoriek verstrikt”, de situatie in het Midden-Oosten van groter belang acht dan de geloofwaardigheid van de beloftes van Obama. Als diens rode-lijn-retoriek bakzeil zou moeten halen en het af zou moeten leggen tegen bij nader inzien verstandiger leiderschap, dan heeft hij wat mij betreft zijn geloofwaardigheid voor de wereld en voor zijn presidentschap op grootser wijze waar gemaakt dan wanneer hij mee zou buigen met de blufferig-afstandelijke oproep om standvastigheid. ‘Standvastigheid’ wel te verstaan op grote afstand van een cultuur die met de zijne niks van doen wil hebben. Maar voor die aanvulling moeten we weer elders in de NRC (van 3 september) zijn: “Syrië is onze zaak niet, laat Arabische liga reageren” kopt het verstandige artikel van Islamkenner Maurits Berger. Elk gebaar vanuit het Westen, hoe medemenselijk ook, wordt door Arabieren overal ter wereld uitgelegd als met een dubbele agenda. Het wantrouwen zit onvoorstelbaar diep.

Wat dit alles met het Verhaal te maken heeft? Wel, zelfkritiek komt voort uit zelfkennis. Zolang het besef niet doordringt dat in het Westen elk nieuw product en elk idee bijna onbewust het aureool krijgt van een verlossingsboodschap voor de wereld – ‘de wereld een stukje beter maken, ook al is het maar een beetje’ – zolang de zelfkennis daarover het verliest van het blakende maar blinde optimisme dat gepaard gaat met vernieuwing, hoe verwoestend rigoureus dan ook, zolang je kortom je eigen spiegel niet gewaar wordt in je tv scherm, zolang zullen de ‘Syrië’s’ die ons nog te wachten staan ons onvoorbereid en keihard confronteren met onszelf. Of moeten we – ik opperde het al eerder – op China wachten voor de inbreng van wat meer bescheidenheid in de mores van het Westen?